Z dziejów Uczelni i Muzeum PW
Historia Politechniki Warszawskiej / History of Warsaw University of Technology
Historia Muzeum Politechniki Warszawskiej
Idea muzeum technicznej uczelni w Warszawie powstała w okresie funkcjonowania Instytutu Politechnicznego im. Cara Mikołaja II. W Tygodniku Ilustrowanym nr 1 z dnia 4 stycznia 1902 r. zawarta jest wzmianka o projekcie takiego muzeum. Do tej koncepcji powrócono w 1910 r. Powołana przez Radę Instytutu specjalna Komisja opracowała dokument, wysłany 8 lutego 1910 r. do cara Mikołaja II z prośbą o akceptację. W dokumencie zaproponowano przeznaczyć kryty hol Gmachu Głównego wraz z krużgankami na Centralne Muzeum Instytutu, w którym eksponatami byłyby urządzenia i aparatura naukowa, podzielona na 8 kategorii odpowiadających kierunkom nauki i techniki. Specjalna część muzeum miała prezentować historię zarówno nauk technicznych, jak i samego Instytutu, m. innymi chronologię wielkich odkryć w technice, sylwetki wybitnych uczonych, projekty i osiągnięcia uczelni oraz prace dyplomowe studentów Instytutu. Pomysł uzyskał przychylność władz rosyjskich, ale nie został zrealizowany – zbliżająca się wojna rozpoczęła etap „zwijania” działalności Warszawskiego Instytutu Politechnicznego. Uczelnię przygotowywano do ewakuacji w głąb Rosji, co nastąpiło w czerwcu 1915 r. (cytat z prof. M. Jakubiaka za: Djeło Warszawskawo Politiechniczeskawo Instituta Impieratora Nikołaja II, nr 46, 1910, Archiwum Państwowe m. st. Warszawy i Województwa Warszawskiego, sygn. nr 63a).
Tygodnik Ilustrowany z 4 stycznia 1902 r. Źródło: wbc.poznan.pl
Po II wojnie światowej idea potrzeba utworzenia uczelnianego muzeum wybrzmiała ponownie wraz z obchodami 150-lecia wyższego szkolnictwa technicznego w Warszawie. Dwa lata później, w 1978 r. z inicjatywy Rektora Politechniki Warszawskiej prof. Stanisława Pasynkiewicza powstało Muzeum Politechniki Warszawskiej, funkcjonujące początkowo w ramach Biblioteki Głównej (do 2001 r.). Jednostka miała za zadanie gromadzenie, przechowywanie i udostępnianie zbiorów dotyczących historii i tradycji PW. W jubileuszowym roku 175-lecia tradycji Uczelni, z inicjatywy Rektora PW, prof. Jerzego Woźnickiego, podjęto decyzję o wyodrębnieniu Muzeum PW. Zarządzenie nr 4 Rektora Politechniki Warszawskiej z dnia 24 stycznia 2002 r. ustanowiło Muzeum pozawydziałową jednostką organizacyjną o zadaniach naukowych, dydaktycznych i usługowych w zakresie gromadzenia i upowszechniania zbiorów muzealnych, dotyczących techniki i nauki oraz edukacji, w szczególności związanych z Politechniką Warszawską. Pod względem organizacyjnym jednostka podlegała bezpośrednio Prorektorowi ds. Ogólnych. Opiekę merytoryczną nad Muzeum PW powierzono Senackiej Komisji ds. Historii i Tradycji PW. Na przełomie 2001 i 2002 roku Muzeum otrzymało nowe pomieszczenia w przybudówce Gmachu Aerodynamiki o łącznej powierzchni 450 m2. W listopadzie 2015 r. z okazji 100-lecia odnowienia tradycji Politechniki Warszawskiej w Gmachu Głównym PW otwarto salę ekspozycyjną, w której prezentowano wystawę stałą "Dzieje Politechniki Warszawskiej". W lutym 2020 r. Muzeum PW zmieniło swoją lokalizację, przenosząc się do gmachu przy ul. Nowowiejskiej 22 z salą wystaw czasowych i biurem.
Decyzja nr 179/2025 Rektora Politechniki Warszawskiej z dnia 28 sierpnia 2025 r. ustanowiła nową siedzibę Muzeum PW w Gmachu Instytutu Techniki Cieplnej na Wydziale Mechanicznym Energetyki i Lotnictwa przy ul Nowowiejskiej 21/25. Pod tym adresem placówka funkcjonuje od października 2025 r.
Zgodnie z regulaminem organizacyjnym Politechniki Warszawskiej Muzeum PW jest ogólnouczelnianą jednostką organizacyjną. Muzeum podlega Rektorowi, a nadzór merytoryczny sprawuje Prorektor ds. Studenckich.
Turbina Lavala w sali wystawienniczej Muzeum PW w Gmachu Instytutu Techniki Cieplnej – październik 2025 r.
The Laval turbine in the exhibition hall of the WUT Museum in the Building of the Institute of Heat Engineering – October 2025
Muzeum PW upowszechnia wiedzę o historii PW, a także o historii techniki i nauki, w szczególności wśród studentów i pracowników Uczelni. Muzeum współpracuje z Senacką Komisją ds. Historii i Tradycji. Organem opiniodawczo-doradczym jest Rada Muzeum. Działalność muzealna zgodnie z regulaminem obejmuje aktywność: wystawienniczą (wystawy stałe i czasowe; od 2002 r. do 2020 r. zorganizowano 60 wystaw), wydawniczą (publikacje i katalogi), naukową (pozyskiwanie i katalogowanie zbiorów, organizowanie konferencji, udostępnianie zbiorów do celów naukowych i edukacyjnych), edukacyjną (oprowadzanie wycieczek, wykłady) oraz konserwację i archiwizowanie zbiorów. W celu realizacji wystaw, udzielania informacji osobom zainteresowanym oraz pisania publikacji Muzeum PW współpracuje z osobami prywatnymi, jak również instytucjami, m.in.: Archiwum Akt Nowych, Archiwum Państwowym w Warszawie, Narodowym Archiwum Cyfrowym, Muzeum Powstania Warszawskiego, Muzeum Warszawy, Muzeum Pragi, Muzeum UW, Muzeum SGGW, Muzeum Wojska Polskiego, Narodowym Muzeum Techniki, Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN. Na zbiory Muzeum składa się ponad 6 000 obiektów, w tym: dokumenty, książki, fotografie, medale, pocztówki i urządzenia trójwymiarowe. Najstarsze w kolekcji są dokumenty dotyczące Stanisława Staszica. Od 2014 r. Muzeum Politechniki Warszawskiej należy do Stowarzyszenia Muzeów Uczelnianych.
Zachęcamy do zapoznania się z publikacją Muzeum PW
Politechnika Warszawska. Historia i tradycja w zarysie
Sala ekspozycyjna Muzeum PW w Gmachu Głównym przy Placu Politechniki 1 (dostępna do października 2025 r.)
Exhibition hall in The Main Building of Warsaw University of Technology, Plac Politechniki 1 (available till October 2025)
History of WUT Museum
The idea of a museum of a technical university in Warsaw was created during the operation of the Polytechnic Institute of Tsar Nicholas II. At the beginning of the 20th century, a popular Polish magazine „Tygodnik Ilustrowany No. 1 of January 4, 1902” annouced the project of such a museum. In the period of the Polish People's Republic, this concept was returned to. In 1978, on the initiative of the Rector of the Warsaw University of Technology, Museum of WUT was established. This unit was tasked with collecting, storing and making available collections relating to the history and traditions of Warsaw University of Technology.
Until 2001, the Museum was a department of the Warsaw University of Technology Main Library. In the year of the 175th anniversary of the University's tradition, Ordinance No. 4 of the Rector of the Warsaw University of Technology of 24 January 2002 established the Museum as an extra-faculty organisational unit tasked with scientific, educational, and service activities in the collection and dissemination of museum holdings related to technology and science, as well as education, particularly those connected with the Warsaw University of Technology. Organisationally, the unit reported directly to the Vice-Rector for General Affairs. At the same time the Museum Council started to operate as the consultative and advisory board. The Senate Committee for the History and Tradition of the Warsaw University of Technology was responsible for the substantive supervision of the WUT Museum. At the turn of 2001 and 2002, the Museum received new rooms in the annex of the Aerodynamics Building with a total area of 450 m2. In February 2020, the Warsaw University of Technology Museum changed its location to be placed at ul. Nowowiejska 22 (office rooms and a temporary exhibition hall). In November 2015, on the occasion of the 100th Anniversary of the Renewal of the Tradition of the Warsaw University of Technology, an exhibition room was opened in the Main Building of WUT (Plac Politechniki 1), where the permanent exhibition "The History of the Warsaw University of Technology" was available to all visitors. Rector’s Decision No. 179/2025 of 28 August 2025 designated a new seat for the WUT Museum in the Institute of Heat Engineering at the Faculty of Power and Aeronautical Engineering, located at 21/25 Nowowiejska Street. The Museum has been operating at this address since October 2025.
The WUT Museum is a university-wide organizational unit conducting scientific, teaching and service activities in the field of collecting and disseminating museum collections relating to technology, science and education, mainly related to the Warsaw University of Technology. The WUT Museum activities include: exhibitions, publishing, scientific and educational activities, conservation and archiving of collections. The Museum's collection consists of over 6,000 objects, including: documents, books, photographs, medals, postcards and three-dimensional devices. The oldest documents in the collection are those relating to Stanisław Staszic. The WUT Museum cooperates with private individuals as well as many institutions and museums. Since 2014, the Warsaw University of Technology Museum has been a member of the Association of University Museums.
