Pierwszy nadajnik Radiostacji Poznańskiej/The first transmitter of the Poznań Radio Station

Gdy w lutym 1934 roku Poznań wyposażono w nowy nadajnik Firmy Marconi o mocy 16 kW, stare urządzenie przejął prof. Janusz Groszkowski do Zakładu Radiotechniki (wówczas na Wydziale Elektrycznym PW) dla celów dydaktycznych. W związku z zagrożeniem wojennym nadajnik przestrojono na falę Warszawy II, aby stworzyć rezerwę dla radiostacji PR na Forcie Mokotowskim. Podczas oblężenia Warszawy w 1939 r. przez wojska niemieckie nadajnik na Politechnice Warszawskiej skutecznie wykorzystano. Moc 1,5 kW wystarczała, aby odbiorcy w stolicy i w jej pobliżu nie zauważali, kiedy milknie radiostacja na Forcie Mokotowskim na skutek braku energii lub zagrożenia natarciem nieprzyjaciela. Dzięki temu nie urywał się kontakt Prezydenta Stefana Starzyńskiego z mieszkańcami Stolicy. Nadajnik obsługiwali późniejsi profesorowie PW – Stanisław Ryżko i Roman Trechciński. Po 1945 r. urządzenie znalazło się w rękach studenckiego koła naukowego. Entuzjaści krótkofalarstwa przebudowali układ nadajnika do celów dydaktycznych oraz do pracy amatorskiej. Niestety nie udzielono zgody na jego uruchomienie, a lampy nadawcze usunięto, aby emisja stała się niemożliwa. Dopiero w 1956 r. można było zedrzeć „plomby”, które uprzednio naklejono. Obecny stan urządzenia jest wynikiem kolejnego przystosowania dla celów dydaktycznych, dokonanego w Katedrze Urządzeń Radiotechnicznych, kierowanej przez Stanisława Ryżko (jednego z uczniów i bliskich współpracowników prof. Janusza Groszkowskiego). Większość części użytych do tej przebudowy pochodziła z tzw. „demobilu”. Były to elementy amerykańskiej produkcji dostarczane po wojnie do Polski.

Postęp techniczny w elektronice sprawił, że zasłużone urządzenie nie mogło dłużej spełniać roli dydaktycznej. Groził mu demontaż. Szczęśliwie jednak eksponat ten znalazł się w Muzeum Politechniki Warszawskiej, gdzie można go oglądać.

In November 1999, an object with a long and interesting history - an experimental radio transmitter in a heavy but openwork housing - was transported from the Institute of Radioelectronics of the Faculty of Electronics and Information Technology to the Museum of the Warsaw University of Technology. And it is the casing that has the longest history. The first transmitter of the Poznań Radio Station was constructed there, operating from April 24, 1927, with a power of 1.5 kW in the area covered by mainly German stations.

In February 1934, Poznań was equipped with a new Marconi transmitter with a power of 16 kW. The old device was taken over by prof. Janusz Groszkowski to the Radio Engineering Department – then at the Faculty of Electrical Engineering of the Warsaw University of Technology – for teaching purposes. Due to the threat of war, the transmitter was tuned to the Warsaw II wave to create a reserve for the PR radio station at Fort Mokotowski. During the siege of Warsaw in 1939 by German troops, the transmitter at the Warsaw University of Technology was effectively used. The power of 1.5 kW was enough for recipients in the capital and its vicinity not to notice when the radio station at Fort Mokotowski went silent due to lack of energy or the threat of enemy attack. Thanks to the transmitter at the Warsaw University of Technology, the Mayor of Warsaw, Stefan Starzyński, was able to maintain constant contact with the city's inhabitants. The device was then operated by later WUT professors - Stanisław Ryżko and Roman Trechciński. After 1945, the transmitter was in the hands of a student scientific club. Amateur radio enthusiasts rebuilt its layout for teaching purposes and for amateur work. Unfortunately, permission was not granted to activate the transmitter, and the transmitting tubes were removed to make emission impossible. Only in 1956 could the "seals" that had previously been glued be removed. The current condition of the device is the result of subsequent adaptation for teaching purposes, made at the Department of Radio Engineering Devices, headed by Stanisław Ryżko – one of the students.

Technical progress in electronics meant that the device could no longer fulfill its teaching role. It was in danger of being dismantled. Fortunately, this exhibit was found in the Warsaw University of Technology Museum, where it can be seen today.